प्रकल्प व उपक्रम

विद्यार्थ्यांना करता येतील असे सहज सोपे प्रकल्प आणि उपक्रम ..........


१. प्राण्यांची चित्रे मिळवा . पाळीव प्राणी व जंगली प्राणी यांची चित्रे वेगवेगळी करा . ती चिकट वहीत चिकटवा .

२ .निसर्ग वर्णन पर पाच कविता म्हणून घ्याव्या . विद्यार्थ्यांना माहित असलेल्या कविता वर्गात म्हणायला       सांगाव्या.

३ .टाकाऊ वस्तूंपासून वेगवेगळ्या आकारांच्या पणत्या तयार करा व वर्गात प्रदर्शन भरावा .

४.पक्ष्यांची चित्रे जमवा .वर्गात प्रदर्शन भरवा .

५.विविध प्रकारच्या पक्ष्यांचे निरीक्षण करा वर्गात माहिती सांगा  .

६. पावशा पक्षाचे चित्र आणि माहिती मिळवा व लिहा .

७ . कुंडीत बी लावा व त्याचे निरीक्षण करा .

८ .संतांची चित्रे मिळवा व चिकट वहीत चिकटवा . चित्राखाली नावे लिहा .

९ .तुमचे आईवडील तुमच्यासाठी काय काय करतात ते सांगा .

१०. घरच्यांच्या परवानगीने विविध बिलांचा संग्रह करा . तो वर्गात दाखवा .

११ .पावसाळ्यातील दृश्यांची चित्रे जमवा . ती वर्गात सर्वाना दाखवा .चित्रांचे वर्णन करा .

१२ .पावसाच्या गाण्यांचा संग्रह करा . गाणी तालासुरात ,साभिनय म्हणून दाखवा .

१३. प्राणी ,पक्षी ,झाडे ,फुले,फळे यांच्या नावांपासून तयार होण्याऱ्या गावांची नावे लिहा.
       जसे - म्हैस -म्हैसगाव , बोर - बोरगाव .

१४ .तुम्हाला माहित असलेल्या वेगवेगळ्या वाद्यांची यादी करा व चित्रे जमवा .

१५. पवनचक्कीचे चित्र काढा व रंगवा .

१६.कागदाचे भिरभिरे तयार करा .

१७.फुलांची नावे सांगा.

• खूप पाकळ्या असणारी 
• पाच पाकळ्या असणारी 
• वास येणारी 
• पांढऱ्या रंगाची .

१८ .तुमच्या परिसरात कोणकोणत्या प्रकारची फुले आहेत ? त्यांची नावे व विशेष सांगा .

१९.कविता वाचून कल्पनेने या कवितेचे चित्र काढा .

२० .सावित्रीबाई फुले यांची जयंती साजरी करा .त्यांचे जन्मगाव नायगाव (ता.खंडाला , जि.सातारा ) येथील            स्मारकाविषयी  माहिती मिळवा .

२१ .तुमच्या आईला, आजीला तिच्या काळातील शाळा , शिक्षण यांविषयी माहिती विचारा , चर्चा करा व वर्गात       सांगा . 

२२. या वर्षाची दिनदर्शिका पाहून कोणत्याही एका महिन्यातील दिनविशेषांची यादी तयार करा .

   

२३ . तुमचा वाढदिवस कोणत्या महिन्यात येतो ,त्याचे नाव लिहून त्या महिन्यात कोणकोणते  सन -उत्सव            साजरे केले जातात ते लिहा .

२४. तुमच्या परिसरातील शेतकऱ्यांशी गप्पा मारा. त्यांना शेतातील कामांविषयी , पिकांविषयी माहिती                 विचारा.

२५ .शेतीच्या अवजारांची चित्रे मिळवा किवा काढा .वहीत चिकटवा .त्यांचे उपयोग लिहा .

२६. विविध धान्यांचा संग्रह करा.

२७.तुमच्या परिसरात वाचल्या जाणाऱ्या वर्तमानपत्रांची नावे माहित करून घ्या.व लिहा .

२८. तुमच्या शाळेत 'प्रजासत्ताक दिन' कसा  साजरा केला याविषयी माहिती सांगा .

२९. तुमच्या परिसरात घडलेली एखादी घटना वर्गात सांगा .

३०. वर्तमानपत्रात प्रसिद्ध झालेल्या बोध् कथांची कात्रणे काढून त्यांचा संग्रह करा .

३१.वर्तमानपत्रांतील शालेय उपक्रमांविषयीच्या बातम्यांची कात्रणे जमवा . ती चिकट वहीत चिकटवा .

३२.वर्गातील मुलामुलींना वेगवेगळ्या फुलांच्या नावांच्या पाट्या हातात धरायला द्याव्या .एका मुलाला                  फुलपाखरू बनवावे . तो पंखांसारखी हालचाल करत वेगवेगळ्या फुलांजवळ जाईल .शिक्षकांनी                        त्याचवेळी प्रश्न विचारावा -फुलपाखरू आता कोणत्या फुलाजवळ आहे?  

३३.तुम्ही सर्व फुलपाखरे झाला आहात, अशी कल्पना करून हालचाली करा.एकमेकांशी गप्पा मारा .

३४. तुमच्या परिसरातील फुलांचे रंग ,आकार पहा . फुलांवर बसलेली फुलपाखरे दुरून पहा .

३५. पावसाळ्यात येणारी रानफुले पहा व त्यांची चित्रे काढा .

३६.'देशभक्तीपर गीते' वर्गात साभिनय सादर करा .

३७. विविध प्रसंगांसाठी भेटकार्डे तयार करा . त्यांचे वर्गात प्रदर्शन भरवा .

३८. तुमच्या कुटुंबातील सर्वांच्या वाढदिवसाच्या तारखा वहीत लिहा . तुम्ही तुमच्या घरात वाढदिवस कसे             साजरे करता ते सांगा .

३९ .तुमच्या शाळेत घडणाऱ्या महत्वाच्या घटना , मित्रमैत्रिणींचे वाढदिवस यांची नोंद दिनदर्शिकेत पाहून               दिनांक ,महिना या पद्धतीने नोंदवहीत करा .
      उदा. सरिताचा वाढदिवस -दिनांक-१७-,महिना-जून .

४०.शाळेचा परिसर गटागटाने स्वच्छ करा .

४१.आपल्या परिसरात स्वच्छता ठेवणाऱ्या व्यवस्थेची माहिती मिळवा. वर्गात सांगा .

४२. परिसर स्वच्छ करणाऱ्या व्यक्तीला भेटा .तिच्याशी बोला .मिळालेली माहिती वर्गात सांगा .

४३.तुमच्या शाळेतील संगणक कक्षाला भेट द्या .संगणक पहा.शिक्षकांकडून त्यांची माहिती मिळवा .संगणक       वापरून पहा .

४४. संगणकाची प्रतिकृती बनवा .कळफलकावर सराव करा .

४५.'कोणास ठाऊक कसा ,शाळेत गेला ससा' यासारखी गीते वर्गात म्हणा .

४६. पक्ष्यांच्या चित्रांचा संग्रह करून चिकटवहीत चिकटवा . त्यांची नावे लिहा .

४७. बिरबल ,तेनालीराम यांच्या चातुर्यकथा मिळवून वाचा

४८. खालीलपैकी तुम्हाला आवडणारे चित्र काढा .व रंगवा .

• एक मुलगी चंद्रावरच्या घरात राहते .
• इंद्रधनुष्याच्या झोपल्यावर बसून एक मुलगा झोका घेतो .
• तुमच्या वर्गातल्या चारजणांना पंख फुटले आणि ते उडू लागले . 

४९. तुमच्या परिसरातील वैशिष्ट्यपूर्ण स्थळांना भेटी द्या . त्यांची माहिती वर्गात सांगा .

५० .तुमच्या परिसरातील औषधी वनस्पतींची माहिती मिळवा .ती वर्गात, घरी सांगा.

५१. तुमच्या परिसरात विविध प्रसंगी गायल्या जाणाऱ्या गाण्यांचा संग्रह करा .

५२. तुम्ही शाळेच्या परिसरात झाडांची काळजी कशी घ्याल ,ते सांगा .

इंद्रधनुष्य

                                                                इंद्रधनुष्य

           इंद्रधनुष्य म्हणजे पृथ्वीच्या वातावरणातील बाष्पकणांवर / दवबिंदूंवर पडलेल्या सूर्यप्रकाशाचे परावर्तन आणि अपवर्तन होऊन प्रकाशाचा वर्णपट दिसण्याची वातावरणीय, प्रकाशीय घटना आहे. हा वर्णपट धनुष्याकृतीप्रमाणे दिसतो. या वर्णपटात बाहेरील कडेस तांबडा व आतील कडेस जांभळा रंग दिसतो.

क्वचित प्रसंगी मुख्य इंद्रधनुष्याबाहेर पसरलेले, फिक्या रंगांतील व मुख्य इंद्रधनुष्याच्या वर्णपटाच्या उलट्या क्रमाने रंग दाखवणारे (जांभळा बाहेरील कडेस व तांबडा आतील कडेस असणारे) दुय्यम इंद्रधनुष्यही दिसते.

                                    पाहणाऱ्याच्या पाठीशी सूर्य क्षितिजापासून फार उंच नसेल, तर सकाळी पश्चिमेस व संध्याकाळी पूर्वेस पाऊस पडत असताना, आकाशात जे विविधरंगी वर्तुळखंड दिसते त्यास इंद्रधनुष्य म्हणतात. सूर्याकडे पाठ करून तोंडाने पाण्याचा फवारा उडविला असता, तसेच धबधब्याच्या ठिकाणी उडणाऱ्या तुषारांमुळेही इंद्रधनुष्य दिसते. चंद्रप्रकाशामुळेही इंद्रधनुष्याचा आविष्कार दिसून शकतो.



इंद्रधनुष्ये अनेक प्रकारची असतात. ही सूर्य व निरीक्षकाचा डोळा यांना जोडणाऱ्या रेषेवर मध्यबिंदू (या बिंदूस 'प्रतिसौर बिंदू' म्हणतात) असणाऱ्या सममध्य वर्तुळांच्या खंडांच्या रूपात दिसतात. बहुतेक वेळा एकच इंद्रधनुष्य दिसते. या इंद्रधनुष्याच्या तांबड्या रंगाच्या वर्तुळाची कोनीय त्रिज्या (वर्तुळाचा मध्य व निरीक्षकाचा डोळा यांना जोडणारी रेषा आणि निरीक्षकाचा डोळा व वर्तुळाच्या परिघावरील कोणताही बिंदू यांना जोडणारी रेषा यांमधील कोन) सु. ४२० असून यात तांबडा रंग बाहेरच्या बाजूस व आतील बाजूस क्रमाने नारिंगी, पिवळा, हिरवा, निळा, गडद निळा व जांभळा हे रंग दिसतात. याला 'प्राथमिक इंद्रधनुष्य' म्हणतात. काही वेळा या इंद्रधनुष्याच्या वरच्या बाजूंस दुसरे इंद्रधनुष्य दिसते, परंतु हे प्राथमिक इंद्रधनुष्यापेक्षा फिकट असून दुसरे इंद्रधनुष्य दिसते, परंतु हे प्राथमिक इंद्रधनुष्यापेक्षा फिकट असून यात रंगांचा क्रम उलटा, म्हणजे बाहेरच्या बाजूस जांभळा व आतल्या बाजूस तांबडा असा असतो. याच्या बाहेरच्या वर्तुळाची कोनीय त्रिज्या सु. ५४० असते. याला 'दुय्यम इंद्रधनुष्य' म्हणतात. प्राथमिक इंद्रधनुष्याच्या आतील व दुय्यम इंद्रधनुष्याच्या बाहेरच्या कडांजवळपासचे आकाश इतर भागापेक्षा पुष्कळच उजळ दिसते व दोन इंद्रधनुष्यांमधील आकाश काळसर दिसते. कोनीय द्दष्ट्या सूर्य जेवढा क्षितिजावर असतो, तेवढाच क्षितिजाखाली इंद्रधनुष्याच्या मध्यबिंदू असतो. त्यामुळे सर्वसामान्यपणे इंद्रधनुष्य पूर्ण अर्धवर्तुळरूपात न दिसता कमी दिसते. कित्येक वेळा समुद्रावर पाऊस पडत असताना समुद्राच्या पृष्ठावरून परावर्तित झालेल्या सूर्यप्रकाशाने इंद्रधनुष्य तयार होते. या इंद्रधनुष्याचा मध्यबिंदू क्षितिजाच्या वर असतो. एरवी इंद्रधनुष्य अर्धवर्तुळापेक्षा लहान दिसत असले, तरी उंच टेकडीवर उभे राहून जवळपास पडणाऱ्या पावसाकडे पाहिले असता पूर्ण वर्तुळाकार इंद्रधनुष्यही दिसू शकते.



क्वचित प्रसंगी प्राथमिक इंद्रधनुष्याच्या आतील बाजूस (व दुय्यम इंद्रधनुष्याच्या बाहेरील बाजूस) एक किंवा दोन फिकट इंद्रधनुष्ये दिसतात. त्यांना 'अधिसंख्या इंद्रधनुष्ये' (नेहमीच्या संख्येपेक्षा जास्त आढळणारी इंद्रधनुष्ये) म्हणतात. ही इंद्रधनुष्ये तयार होणे सर्वस्वी पाण्याच्या थेंबांच्या आकारावर अवलंबून असल्यामुळे तेजस्विता, आकार इत्यादींबाबतीत त्यांच्यात खूप फरक आढळतो. ही इंद्रधनुष्ये प्राथमिक इंद्रधनुष्याच्या लगतच तयार होत असल्यामुळे, त्यांचे प्राथमिक इंद्रधनुष्यातील अध्यारोपण होऊन (एकावर दुसरे पडून) प्राथमिक इंद्रधनुष्यातील कोणत्याही एखाद्या रंगाचा पट्टा रुंद होतो किंवा नाहीसा होतो. यामुळे तेजस्विता, रंगाची शुद्धता, त्यांची रुंदी इत्यादींबाबतीत प्राथमिक इंद्रधनुष्यात मोठे फरक निर्माण होतात.



प्राथमिक व दुय्यम इंद्रधनुष्यांसंबंधी अचूक स्पष्टीकरण प्रथमतः डॉमीनीस व देकार्त यांनी केले. सूर्यप्रकाश पारदर्शक पदार्थात शिरला असता, सूर्यप्रकाशातील घटक रंगांची प्रणमनशीलता (हवेपेक्षा भिन्न माध्यमात निरनिराळ्या दिशांनी जाण्याची क्षमता) भिन्नभिन्न असल्यामुळे, त्याची सप्तरंगात विभागणी होते, हे न्यूटन यांनी सिद्ध केल्यावर इंद्रधनुष्यातीन रंगांसंबंधीची कारणमीमांसा देता आली.



पाण्याच्या थेंबावर प्रकाशकिरण पडला म्हणजे तो आत शिरतेवेळी त्याचे प्रणमन (किरणाचे एका माध्यमातून दुसऱ्या माध्यमात दिशा बदलून जाणे) होते. थेंबात गेलेला प्रकाशकिरण आत परावर्तित होतो [→ प्रकाशकी] व बाहेर पडतेवेळी त्याचे पुन्हा एकदा प्रणमन होते. या प्रणमन व

आ. १. पाण्याच्या थेंबातील परावर्तन : (अ) एक अंतर्गत परावर्तन, अ१ - देकार्त किरण; (आ) दोन अंतर्गत परावर्तने.

 परावर्तन क्रियांनी प्रकाशकिरणांचे आपाती दिशेपासून फार मोठ्या कोनातून अपगमन (हवेतून मूळ किरण वेगळ्या माध्यमातून बाहेर पडताना होणारा दिशाबदल) होऊन त्याची मार्गक्रमणाची दिशा जवळजवळ उलट होते (आ. १). अपगमन कोन हा आपाती कोन, एकूण होणारी अंतर्गत परावर्तने व थेंबातील पाण्याचा प्रणमनांक (प्रणमनक्रियेच्या व्याख्येनुसार येणारे गुणोत्तर) यांच्यावर अवलंबून असतो. आपाती कोनाच्या एका विशिष्ट मूल्यास अपगमन कोन लघुतम असतो. या आपाती कोनापेक्षा मोठा किंवा लहान कोन करून पडणारे सर्व प्रकाशकिरण लघुतम अपगमन कोनापेक्षा मोठ्या कोनातून वळतात. म्हणजे हे सर्व किरण लघुतम अपगमनाच्या एकाच बाजूस वळतात [असले दोन किरण आ. १ (अ) मध्ये तुटक रेषेने दाखविले आहेत]. प्रकाशकिरणाचे पाण्याच्या थेंबात एकदाच परावर्तन झाले असता तांबड्या रंगाचा अल्पतम अपगमन कोन सु. १३८० असतो. म्हणजे थेंबातून आलेला प्रकाशकिरण निरीक्षकाचा डोळा व सूर्य यांना जोडणाऱ्या रेषेशी सु. ४२० चा कोन करतो. लघुतम अपगमन किरणाच्या (याला 'देकार्त किरण' म्हणतात) एकाच बाजूस इतर सर्व किरण वळत असल्यामुळे देकार्त किरणाजवळ प्रकाशकिरणांची खूप गर्दी होते व त्या दिशेत निरीक्षकाला प्रकाशतीव्रता महत्तम दिसते.



निरीक्षकाचा डोळा शिरोबिंदू मानून, निरनिराळ्या थेंबांतून येणाऱ्या सर्व देकार्त किरणांचे ४२० व ४०० अर्ध-उदग्र कोन (शंकूच्या तिरकस

आ. २. प्राथमिक व दुय्यम इंद्रधनुष्यातील रंगांचा क्रम : (१) प्राथमिक जांभळा, (२) प्राथमिक तांबडा, (३) दुय्यम तांबडा, (४) दुय्यम जांभळा, (५) इंद्रधनुष्याचा अक्ष.

 बाजूंनी शिरोबिंदूपाशी केलेल्या कोनाच्या निम्मा कोन) असणारे एकात एक असे शंकू तयार होतात. निरी क्षकाला दिसणारे इंद्रधनुष्य म्हणजे या शंकूंच्या लंबछेदाचा वर्तूळ-परीघ होय. सूर्याची कोनीय उंची ४२० किंवा त्याहून अधिक असल्यास इंद्रधनुष्य दिसणार नाही. या विवेचनावरून प्राथमिक इंद्रधनुष्य कसे तयार होते हे ध्यानात येईल. याप्रमाणे दुय्यम इंद्रधनुष्यही तयार होते; फक्त या दुय्यम इंद्रधनुष्याच्या बाबतीत एकाऐवजी दोन अंतर्गत परावर्तने होत असल्यामुळे रंगांचा क्रम उलटा झालेला असतो. या इंद्रधनुष्याच्या बाहेरील किनारीची कोनीय त्रिज्या सु. ५४० असते. या दोन इंद्रधनुष्यांच्या मधल्या अवकाशात प्रकाशकिरण येण्यासाठी त्यांचे अपगमन देकार्त किरणापेक्षा कमी असावयास हवे, पण ते तसे होत नाही. या कारणामुळे प्राथमिक व दुय्यम इंद्रधनुष्यांमधल्या अवकाशात किरण येत नाहीत व तो भाग काळसर दिसतो. थेंबात प्रकाशकिरणांचे तीन किंवा चार वेळा परावर्तन होऊनही इंद्रधनुष्ये तयार होतात. परंतु जास्त परावर्तनांनी प्रकाशतीव्रता कमी झाल्यामुळे व ही इंद्रधनुष्ये सूर्याच्या पुष्कळच जवळ (सु. ५०० वर) असल्यामुळे, प्रखर सूर्यप्रकाशात ती पहाणे जवळजवळ अशक्यच होते. सूर्य पावसाने झाकला गेला म्हणजे ती सूर्याच्या दिशेतच पाहता येतात. आ. २ मध्ये प्राथमिक व दुय्यम इंद्रधनुष्यांच्या तांबड्या व जांभळ्या रंगाचे कोन दाखविलेले आहेत.



पाण्याच्या थेंबावर प्रकाशकिरण पडले असता त्यांचे विवर्तनही (पदार्थाच्या कडेवरून जाताना प्रकाशाच्या दिशेमध्ये होणारा बदल) होते. थेंबांचा आकार जसजसा लहान होत जाईल तसतसा विवर्तन प्रभाव महत्त्वाचा होतो. थेंबावर पडणाऱ्या किरणसमूहाचा थेंबातील मार्ग कमी जास्त होतो व त्यांचे व्यतिकरण (दोन किंवा अधिक प्रकाशतरंग मालिका एकमेकांवर येऊन पडल्यामुळे घडून येणारा आविष्कार) होऊन वेगवेगळ्या दिशेत महत्तम व अल्पतम प्रकाशतीव्रतेचा आकृतिबंध तयार होतो. या तीव्रतेचे प्राथमिक इंद्रधनुष्यावर अध्यारोपण होऊन त्यातील वैयक्तिक रंगाची तेजस्विता व रुंदी यांमध्ये फार फरक पडतो. थेंबांचा आकार ठराविक मर्यादेपेक्षा लहान झाला म्हणजे अधिसंख्या इंद्रधनुष्ये तयार होतात. थेंबांचा व्यास ०.१ मिमी. पेक्षा कमी झाला म्हणजे व्यतिकरण आकृतिबंधातील प्रकाशतीव्रता महत्तम होऊन प्राथमिक इंद्रधनुष्य विवर्ण होते. अशा तऱ्हेचे शुभ्र इंद्रधनुष्य विरल धुक्यातून सूर्यप्रकाशात दिसते. त्याला 'धवल धनुष्य' म्हणतात.



अधूनमधून इंद्रधनुष्यांचे काही दुर्मिळ प्रकार दृष्टीस पडतात. त्यांपैकी काहींचे स्पष्टीकरण अद्याप देता आलेले नाही. खऱ्या व अधिसंख्या या दोन्ही प्रकारच्या इंद्रधनुष्यांची संपूर्ण उपपत्ती मांडण्यात आली असून त्या उपपत्तीप्रमाणे प्राथमिक इंद्रधनुष्याची त्रिज्या लघुतम अपगमनावरून मिळणाऱ्या त्रिज्येपेक्षा थोडी कमी व दुय्यम इंद्रधनुष्याची त्रिज्या थोडी जास्त असावयास पाहिजे असे आढळले आहे.                                  इंद्रवज्र

          संपूर्ण गोलाकार इंद्रधनुष्याला इंद्रवज्र असे म्हणतात. इंद्रवज्र क्वचित आणि फक्त काही भौगोलिक ठिकाणीच दिसते. प्रत्येक इंद्रधनुष्य हा पूर्ण गोल "इंद्रवज्रच" असतो. पण क्षितिजामुळे आपल्याला तो अर्धगोल दिसतो. पावसाचे थेंब कसे , कुठल्या दिशेने, त्यातले अंतर आणि किती वेगात पडत आहेत यावर इंद्रधनुष्याचे पूर्ण गोलाकार दिसणे अवलंबून असते. इंद्रवज्राचे वैशिष्ट्य असे, की जो हे दृश्य पाहतो; तो स्वत:लाच त्यात पाहतो. पाहणा-याचे डोके बरोबर मध्यभागी दिसते

कर्तृत्वाशालीन भारतीय महिला

कर्तृत्वाशालीन भारतीय महिला 

jaagar s~ISa@tIcaa

rajamaata ijajaa}

ØisaMdKoD yaoqaIla laKujaIrava jaaQava yaaMcyaa knyaa.

ØSahajaIrajao Baaosalao yaaMcyaaSaI ivavaah.

Ø1627 saalaI iSavaajaIrajaoMcaa janma.

ØmaharaYT/at svarajya inamaa-to C~ptI iSavaajaI rajaaMnaa GaDivaNyaat isaMhacaa vaaTa.

Øvayaacyaa 80vyaa vaYaI- %yaa svaga-vaasaI Jaalyaa.

Aihlyaabaa[- haoLkr

Øjanma  : [. sa 1725

ØmaR%yaU  : [. sa 1795

ØmaanakaojaI iSaMdo yaa eka Qanagaracyaa kuTUMbaat yaaMcaa janma Jaalaa.

Øvayaacyaa Aazvyaa vaYaI- KMDoravaaMSaI ivavaah.

Øeka yaudQaat ptI KMDorava va pu~ yaaMcaa AMt.

ØrajyaacaI sau~o Aihlyaabaa[-Mcyaa hatI AalaI.

ØGarBaodyaaMnaI va pdrI AsaNaayaa sardaraMnaI jaMgajaMga pCaDlao maa~ %yaa Kcalyaa naahIt.%yaacyaa SaaOyaa-cyaa gaaqaa marazI manaavar kayamacaa zsaa ]maTvaUna Aahot.

saaiva~Ibaa[- fulao

Øjanma : 3 jaanaovaarI 1831 ³naayagaaMva saatara´

ØmaR%yaU : 10 maaca- 1897

ØBaartIya s~IiSaxaNaacyaa janmada%yaa .

Ømaha%maa jaaoitrava fulao ho %yaaMcao ptI.

Øsaaiva~Ibaa[-MnaI Aaplyaa ptIkDUna svat: p`qama

    iSaxaNa Gaotlao va maulaIMnaa %yaa iSakvaU laagalyaa.

Øjyaa kaLat s~Inao Garabaahor pDNao pap samajalao

    jaayacao %yaa kaLat samaajaakDUna Anaok Apmaana

    iSavyaaSaap saaosaUna p`saMgaI dgaDÊ SaoNafok yaaMcaa   maara sahna k$na %yaaMnaI s~IiSaxaNaacaa payaa Gaatlaa.

raNaI laxmaIbaa[-

Øjanma 19 naaovhoM.1835

ØmaR%yaU 18 Aa^.1858

ØJaaSaIcao rajao gaMgaaQar naovaaLkr yaaMcyaaSaI %yaaMcaa ivavaah Jaalaa.

Øpu~ hao}na tao vaarlyaanaMtr damaaodr naavaacyaa maulaasa d%%ak Gaotlao.

ØptI inaQanaanaMtr laxmaIbaa[- Aaplyaa rajya rxaNaaqa- yaudQaacyaa maOdanaat ]trlyaa.

ØyadQa p`saMgaI laxmaIbaa[-MnaI [Mga`jaaMnaa 

   “ maO maorI Jaa^MsaI nahI dU^MgaI” Asaa KNaKNaIt [Saara idlaa.

maadama kamaa

Øjanma : 24 saPToMbar 1861 mauMba[-

ØmaR%yaU : 19 Aa^gasT 1936

Ømaadama kamaa yaaMcao pUNa- naava EaImatI.iBakabaa[-

    $stUma kamaa.

ØmauMba[-tIla ba^rIsTr $stUma kamaa yaaMcyaaSaI %yaaMcaa

    ivavaah Jaalaa.

Ø19 vyaa Satkat PlaogacaI saaqa AalaI %yaavaoLI

    %yaaMnaI AajaarI $gNaaMcaI saovaa kolaI.yaavaoLI

    %yaaMnaahI saaqaIcaI laagaNa JaalaI.

Ø[MglaMDmaQyao ]pcaaradrmyaana svaatM~vaIr

    iva.da. saavarkaraMSaI %yaacaI AaoLK JaalaI.

rmaabaa[- ranaDo

Øjanma: 25jaanaovaarI 1862³dovaraYTo/ saatara Baart´

ØmaR%yaU: 26 eip`la 1924

Ørmaabaa[- ranaDo mhNajao pUvaa-EamaIcyaa yamaunaa kulao-kr.

ØptI mahadova gaaoivaMd ranaDo

Øs~I h@k AaiNa samaana AiQakar caLvaLIcyaa KMdyaa pursk%yaa-.

Ø‘ihMdU laoDIja saaoSala @laba’caI mauMba[- maQao sqaapnaa.

ØpuNyaat maulaIMsaazI ‘hujaurpagaa’ SaaLocaI sqaapnaa.

ØmarazI ihMdI AaiNa baMgaalaI yaa BaaYaaMmaQyao ivaSaoYa p`aivaNya saMpadna kolao.

Da^.AanaMdIbaa[- jaaoSaI

Øjanma : 31 maaca- 1865

ØmaR%yaU : 26 foba`uvaarI 1887 ³vaya 21´

ØBaartatIla pihlyaa maihlaa Da^@Tr.

Ømaulaacyaa maR%yaUmauLo vaOdyaikya iSaxaNa GaoNyaacaa inaNa-ya Gaotlaa.

Ø[.sa 1886 maQyao.ema.DI pdvaI imaLalaI

ØP`abaMQa ivaYaya  haota ‘ihMdU Aaya- laaokaMmaQaIla p`sautISaas~’

Øivh@Taoiryaa raNaI kDUna AiBanaMdna.

Ø‘caUla AaiNa maUla’ mhNajaoca AayauYya samajaNaaryaa maihlaaMnaa %yaa kaLat AanaMdIbaa[- jaaoSaI yaaMnaI AadSa- va maanadMD GaalaUna idlaa. 

BaiganaI inavaodIta

Øjanma : 23 Aa^@Taobar 1867

ØmaR%yaU : 13 Aa^@Taobar 1911 ³vaya 43´

ØBaiganaI inavaodIta yaaMcao pUNa- naava maagaa-roT eilaJaabaoqa naaobaola.

Øsamaajasaoivaka laoiKka iSaixaka pircaarIka ASaa ivaivaQa xao~at kaya-.

Ø1895 maQyao laMDna yaoqao svaamaI ivavaokanaMdaMSaI BaoT.

Ø1898 maQyao svaamaI ivavaokanaMdaMnaI inavaoidta ho naava bahala kolao.

Øklak%ta yaoqaIla baagabaajaar yaoqao maulaIMcaI SaaLa sau$ kolaI.

Ø1899 maQao pircaarIkocao iSaxaNa Gao}na garIba $gNaaMcaI saovaa kolaI.

ØramakRYNa imaSanacyaa maaQyamaatUna samaajasaovaa. 

ksturbaa gaaMQaI

Øjanma : 1869

ØmaR%yaU : 1944

ØraYT/ipta maha%maa gaaMQaI yaacyaaSaI vayaacyaa 13 vyaa vaYaI- ivavaah Jaalaa.

ØgaaMQaIjaIMcyaa kayaa-laa sava-taoprI sahkaya- kolao. rajaikya caLvaLImaQao Anaokda tu$MgavaasahI Baaogalaa

ØmaihlaaMsaazI %yaaMnaI ivaSaoYa kaya- kolao.dixaNa Aaif`kotIla maihlaaMvarIla Anyaaya dUr krNyaasaazI %yaaMnaI puZakar Gaotlaa.

Ø[.sa.1944 maQyao AagaaKana p^laosa yaoqao %yaaMcao inaQana Jaalao.

ivajayaalaxmaI pMDIt

Øjanma 18 Aa^gasT 1900 ³Alaahabaad´

ØmaR%yaU 1 iDsaoMbar 1990 ³vaya 90´

ØpMiDt javaahrlaala naoh$ yaaMcyaa BaiganaI.

ØPaihlyaa BaartIya maihlaa rajyapala.

ØPaihlyaa BaartIya maihlaa rajadUt.

ØsaMya@t raYT/ mahasaMGaacyaa jagaatIla pihlyaa maihlaa AQyaxaa.

sauEaI caaMdI

Øjanma : 4 mao 1905

ØmaR%yaU : 20 jaulaO 1996 ³vaya 91´

ØPaihlyaa  BaartIya maihlaa nyaayaaQaISa.

Øsana 1928 maQyao nyaayaalayaacaI sanad imaLalaI.

ØkorL ijalha sa~ nyaayaalayaat kama

ØkorL ]cca nyaayaalayaat nyaayaaQaISa mhNaUna kama 

³9 foba`uvaarI 1959 to 5 eip`la 1967´

A$Naa Asaf AlaI

Øअरुणा असफ अली यांचा जन्म जुलै १६, १९०८ साली झाला.

Øमूळच्या त्या अरुणा गांगुली.

Øइ.स. १९४२ सालच्या चले जाव मोहिमेत गांधीजीनी राष्ट्रास "करो वा मरो" चे आव्हान केले. त्या वर्षी ८ ऑगस्ट रोजी मुंबईच्या गोवालिया टॅंक मैदानावर भरलेल्या सभेत अरुणा असफ अलींनी कॉंग्रेसचा झेंडा फडकवला होता. यासाठी त्यांची खास आठवण ठेवली जाते.

ØBaartr%na purskaranao sanmaanaIt.  

tarabaa[- maaoDk

Øताराबाई मोडक देशातील पहिल्या मराठी बालशिक्षणतज्ज्ञ होत्या.

Øराजकोटच्या बार्टन फीमेल ट्रेनिंग कॉलेजमध्ये प्राचार्यपद.

Ø1926 मध्ये नूतन बालशिक्षण संघाची (माँटेसरी संघ) स्थापना

Øशिशुविहारची स्थापना 1936

Øशिष्या अनुताई वाघ

Øकुरणशाळा, घंटाशाळा, अंगणवाडी स्थापन.

Øताराबाईंना 1962 मध्ये ‘पद्मभूषण’ हा प्रतिष्ठेचा नागरी सन्मान बहाल

Øकेंद्र सरकारच्या शिक्षण समितीवर नेमणूक

madr torosaa

Øjanma : 27 Aa^gasT 1910

ØmaR%yaU : 1997

ØmaUL naava : A^ga`osa gaaOkJaa baaojaai@Ja}

ØyaugaaoslaaivhyaatIla skaopjao yaoqao %yaaMcaa janma.

Ø1948 saalaI garIba maulaaMsaazI pihlaI Aaraogya SaaLa sau$ kolaI. 

Ø1952 maQyao $gNaaMcyaa saovaosaazI ‘inama-la )dya’ hI saMsqaa sau$ kolaI.

Ø1965 maQyao ‘SaaMitsaagar’ hI kuYzraogyaaMcaI vasaaht ]BaI kolaI.

Ø1979 naaobaola SaaMtta purskar.

Ø1980 Baartr%na ha savaao-cca bahumaana imaLalaa.

Øma^gasaosao purskar.

ØpdmaEaI purskar.

Ønaoh$ pairtaoiYak

ØPaaop jaa^na pa^la yaaMcao SaaMtta pairtaoiYak

Øjaaosaof konaoDI pairtaoiYak

[Midra gaaMQaI

Øjanma : 19 naaovhoMbar 1917

ØmaR%yaU : Aa^@Taobar 1984

ØsvatM~ Baartacyaa pihlyaa maihlaa pMtp`Qaana.

ØpMiDt javaahrlaala naoh$ yaaMcyaa knyaa.

Ø[MidrajaI lahana Asatanaaca prikya maalaavar

    baihYkar TakNao prdoSaI maalaacaI haoLI krNao

    Asalyaa svaatMM~ laZyaacyaa kaya-k`maat sahBaagaI haot

ØpMtp`Qaanapdacyaa karikdI-t %yaaMnaI AaQauinak Baart va maanavatavaadI dRYTIkaona DaoLyaaMsamaaor zovaUna kaya- kolao.

lata maMgaoSakr

ØpUNa- naava EaImatI.lata idnaanaaqa maMgaoSakr.

ØAaplyaa maQaur maMjauL svarlahrIMnaI AanaMdacyaa Daohat DMubaivaNaa­­yaa gaanasama`a&I lata maMgaoSakr naadlaubQaaMnaa rMjavaIt raihlyaa Aahot.

ØAajapya-Mt %yaaMnaI 35 hjaaraMhUna AiQak gaaNaI gaayalaI Aahot.

ØBaart sarkarnao %yaaMnaa pdmaEaI pdvaI do}na sanmaanaIt kolao Aaho.

ØBaartacaI ‘gaanakaokILa’ mhNaUna %yaaMnaa saMbaaoQalao jaato.

Ø%yaaMcao p`caMD gaajalaolao doSaBa@tIpr gaIt mhNajao “eo maoro vatna ko laagaao”. yaa gaaNyaacyaa vaoLI t%kalaIna pMtp`Qaana pM.naoh$ va ]pisqat samaudayaacyaa DaoLyaat paNaI Aalao haoto.

Da^.ikrNa baodI

Øjanma : 9 jaUna 1949AmaRtsar

ØBaartatIla pihlyaa paoilasa maihlaa mhNaUna ikrNa baodI yaaMcaI AaoLK Aaho.

ØAmalaI pdaqaa-Mcao saovana AaiNa GargautI ihMsaacaar yaa ivaYayaat %yaaMnaI pI.eca.DI imaLvalaI Aaho.

ØP`ajaasa%tak idnaacyaa saMcalanaacao naotR%va krNao AaiSayaa[- KoLaMcao vaoLI idllaItIla vaahtuk vyavasqaa saaMBaaLNao laaokaMcao vyasana mau@tIsaazI ‘navajyaaotI saMsqaocaI sqaapnaa JaaopDpTTItIla maulaaMsaazI SaaLa is~yaaMsaazI saaxartocao vaga- caalavaNao [. kamao %yaa KMbaIrpNao krt Aahot.

Ø%yaaMcyaa kamacaI dKla Gao}na %yaaMnaa jagap`isadQa ma^gasaosao purskar va javaahrlaala naoh$ folaaoiSap p`dana krNyaat AalaI.

jayaEaI tLvaLkr

Øjanma : 12 jaulaO 1957

ØsvaaQyaaya p`Naoto p.pU.paMDUrMga Saas~I Aazvalao yaaMcyaa sauknyaa.

ØivaSvaBarat sau$ AsaNaaryaa svaaQyaaya kayaa-cao naotR%va .

ØmaharaYT/ Saasanaacaa "laaokiSaxak” ha maanaacaa purskar.

Øjaagaitk ivaSvaSaaMtI pirYadosaazI  BaartatIla maihlaa p`itnaIQaI mhNaUna inavaD.

ØP`aBaavaI va@%yaa Aqyaapnaalaa iva&anaacaI jaaoD do}na samaajapirvat-na krNaaryaa mhNaUna %yaaMcaI AaoLK Aaho.

pI TI ]Yaa

Øjanma  : 27 jaUna 1964 (vaya 49

ØpUNa- naava iplaUvaalakMDI TokaprvaIla ]Yaa.

ØkorLmaQaIla BaartacaI maajaI QaavapTU.

Ø101 AaMtrraYT/Iya pdkaMcaI kmaa[-.

ØAjau-na purskar , १९८४

ØpdmaEaI purskar १९८४

Ø  savaEaoYz rolvao KolaaDU saazI maaSa-la TITao purskar १९८४, १९८५, १९८९, व १९९०

ØkorL ik`Da purskar, १९९९

Da^.klpnaa caavalaa

Øjanma : 17 maaca- 1962 knaa-L hiryaaNaa Baart

ØmaR%yaU : 7 foba`uvaarI 2003 ³vaya 40 AvakaSayaana ApGaat´

ØpihlaI BaartIya maihlaa AMtraLvaIr

ØAvakaSa tM~inakotna PaI.eca.DI 1988

Ønaasaa AvakaSa saMSaaoQana koMd`at kama.

ØAvakaSaat 31 idvasa 14 tasa 54 imanaITo vaastvya. 

sauinata ivalyama

Øनाव - सुनीता पांड्या – विल्यम्स

Øवय - ४३ वर्ष

Øघर - ४७० किलोमीटर उंचीवर तयार केलेलं स्पेस स्टेशन

Øनौसेनेची टेस्ट पायलट सुनीता

Ø1998 मध्ये नासात दाखल

Øप्रोजेक्ट  inamaao मध्ये ही सुनीताचा सहभाग

Ø9 डिसेंबर 2006 सुनीताचं पहिलं उड्डाण

inaima-tI

EaI.ivavaok laDkU SaoLko

sahiSaxak

Saarda ivaVamaMidr AnagaaMva